LUNTURNA ЀTOS URANG SUNDA

Pastina arurang tos teu asing deui ngadangu tingkah laku urang sunda nu dikenal ku sopan santunna. Urang sunda anu ngagaduhan 5 watek atawa ètos nu katelah hade na. Kumargi kitu aya anu nyebatkeun urang sunda mah mangrupakeun conto anu utama kanggo bangsa Indonesia. 5 watèk èta diantarana :
1. Cageur, nyaèta kudu cageur jasmani sarta rohani, cageur mikir, cageur boga pamadegan, cageur moral, cageur migawe, sarta lalampah.
2. Bageur, nyaèta boh hate, nyaah ka sasama, loba mere pamadegan sarta kaidah moril nu hade atawa matèri, henteu korèt, henteu èmosional, boh hatè, sarta ikhlas ngajalankeun sarta ngamalkeun, lain ngan di baca boh diucapkeun waè.
3. Bener, nyaeta henteu bohong, henteu asal-asalan dina migawè pancèn pakasaban, amanat, lempeng ngajalankeun ageman, bener dina mingpin, sarta henteu ngarusak alam.
4. Singer, nyaèta mawas diri lain was-was, ngarti dina saban pancèn, miheulakeun batur samèmèh pribadi, ngahormatan pamadegan batur, pinuh kaasih nyaah, henteu gancang ambek lamun dikritik tapi ditengetan harti esensina.
5. Pintèr, nyaeta beunghar èlmu dunya sarta ahèrat, ngarti èlmu ageman nepi ka dasarna, bisa nyaluyukeun diri jeung sasama, bisa ngedalkeun sarta ngabèrèskeun masalah kalayan wijaksana, sarta henteu ngarasa singer sorangan bari nyudutkeun batur.
Tapi di zaman kiwari, èta ètos urang sunda tèh tos teu sami deui jiga baheula. Loba urang sunda nu jauh tina kata sopan santun, hade basa hade carita. Lunturna ètos urang sunda tèh disebabkeun ku sababaraha faktor salah sahiji na nyaèta globalisasi. Loba na pangaruh ti budaya luar jeung majuna teknologi ngajadikeun urang sunda poho kana jati diri na.
Utamana mah kalangan rumaja. Rumaja sunda loba nu ngaku urang sunda tapi teu apal naon ètos urang sunda. Loba rumaja sunda anu teu apal carana ngajaga sopan santun, boh ka kolotna, ka guru, ka lanceuk, komo ka babaturan mah. Loba ogè rumaja sunda anu nyepelekeun 5 ètos urang sunda ieu. Teu heran loba pamuda pamudi nu masa depan na hancur kusabab teu nurutkeun deui kana ètos urang sunda. Padahal mah upami ku urang di laksanakeun èta ètos tèh pasti teu aya pamuda pamudi nu teu ngagaduh masa depan hadè. 
Ku kituna dumasar kana kaayaan ieu, urang salaku rumaja sunda kedah tiasa ngabangun deui citra ètos urang sunda. Kumaha carana sangkan rumaja sunda tèh teu poho kana jati dari na. urang tanceupkeun deui ètos cageur, bageur, bener, singer, sareng pintèr. Urang kedah tiasa ngabuktikeun yèn urang sunda tèh bener –bener ngagadukan laku lampah nu hade sarta tata basa nu sopan santun, anu tiasa janten conto kangge rumaja-rumaja sanès di wilayah nusantara ieu.